1- Yemek Yeme Adabı :
Rabbimiz, Kuranı Kerimde biz kullarına verdiği nimetlerden yiyip içmemizi, ancak israf etmememizi ifade buyurmaktadır. Yemek yerken adap kabilinde su hususlara azami dikkat edilmelidir:
- 1. Yemekten önce ve sonra mutlaka eller yıkanmalı.
- 2. Yemeği sağ elle yemeli, baslarken besmele çekmeli, önünden yemeli ve yemek bitince „Elhamdülillah“ denmeli… Hz. Ömer b. Ebi Seleme (radiyallahu anh) anlatıyor: Ben Resulullahin (sallallahu aleyhi ve sellem) eğitim ve gözetimi altında henüz bir çocuktum. Yemek kabından gelişi güzel yiyordum. Bunun üzerine bana: „Ey çocuk! Besmele çek, sağ elinle ve önünden ye!” buyurdu. Artık ondan sonar hep öyle yedim.
- 3. Besmele unutulmuş olup yemek esnasında akla gelirse, “Bismillahi evveluhu ve ahirahu” denilir.
- 4. Yerken acele edilmemeli, yemek iyice çiğnenmeli, lokmalar peş peşe yutulmamalı.
- 5. Yemeğe önce yaşça veya mevkice büyük olan kişinin başlaması uygundur.
- 6. Önündeki yemeği soğutmamak için, yemeğin içine üflenmemeli. Başkalarında tiksinti uyandıracak hal ve tavırlarda bulunmamalı. Ağızda yemek varken konuşmamalı ve gülmemeli.
- 7. Başkasının lokmasına ve yediğine bakmamalı.
- 8. Yemeği yapana teşekkür etmeli. Sofra kurulurken ve kaldırılırken yardımcı olunmalı.
Mesela bir mecliste/ortamda yaşça büyük olanın önce konuşması, söz hakkı bize geldiğinde konuşmamız görgü kuralıdır. Veya masa toplamada olduğu gibi değişik işlerde de yapılması gereken bir iş varsa o işten kaçmamalı, tam tersine yardımcı olmalıyız.
2- Tuvalet WC Adabı :
- Tuvalete girmeden önce çorapların çıkarılması ve paçaların sıvanması.
- Tuvalete sol ayakla girilmeli sağ ayakla çıkılmalıdır. Avret mahallimiz kıbleye karşı gelmemeli.
- Kapı ve muslukların açılıp kapanmasında sağ el kullanılmalı ve taharet işi sol el ile yapılmalı.
- Oturarak küçük tuvalet yapılmalı.
- İçeride konuşulmamalı, dini mesele düşünülmemelidir.
- uvaletten çıkarken görmek istediğimiz şekilde bırakılmalı.
- Çıktıktan sonra eller ve ayaklar yıkanmadan salon ve odalara girilmemeli.
- En az 40 adım atılmadan abdest alınmamalı. (Erkekler)
3- Banyo Adabı :
- Banyo peştamal (şort) ile yapılmalı veya avret mahallimizi kapatacak giyeceklerle yapılmalı. Banyo yaptıktan sonra banyo temiz ve güzel görünecek şekilde bırakılmalı.
- Haftada bir tırnak, iki haftada bir koltuk altı ve avret yeri temizlenmeli.
- Sol ayakla girip sağ ayakla çıkılmalıdır. Kıbleye karşı ön ve arka tarafımız gelmemelidir. Çamaşırlarımızı banyoda bırakmamalı. Banyoda konuşmamalı ve bir şey yememeli.
- Lavabo ve ortalığın temiz, tertipli ve düzenli olarak bırakılmasına özen gösterilmeli.
- Gusül abdesti almadan banyodan çıkılmamalı. Banyoda uzun süre durulmamalı
- Banyo misafirin olmadığı vakitler yapılmalı.
3- Konuşma ve Dinleme ADABI :
- Küfürlü ve argo kelimeler konuşulmamalı. Bilmediğimiz konularda rastgele konuşmamalı Üstünlük taslayarak konuşmamalıyız. Konuşma ile tebessüm iç içe olmalı.
- Dedikodu (Gıybet) olacak sözlerden kaçınılmalı. Bir büyüğünüz konuşurken patavatsızlık yapmamalı.
- Kalp kırıcı sözler sarf etmemeli. Büyüklere siz diye hitap etmeli.
- Birisi konuşurken ona saygısızlık etmemeli. Topluluk içinde başka bir grup teşkil etmemeli. (Fiskos yapmamalı)
- Sadece başkalarını güldürmek için konuşmamalı. Konuşmalarımızın tümünde espriye yer verilmemeli.
- Birisiyle konuşurken yüzüne bakarak konuşmalı. Alay edici ve küçük düşürücü konuşmalardan sakınmalıyız.
- Lakap takılmamalı. Birisi konuşurken meclisten kalkmamalıyız.
- Konuşmayı sonuna kadar sabır ve saygıyla dinlemeliyiz.
4- Selam verme Adabı :
Selam insanlar arası kaynaşmayısağlayan, sevgiyi artıran bir dostluk alametidir. Ayni zamanda sünnettir. Selami vermek sünnet, almak ise farzdır. Bir hadisi şerifte söyle buyurulur: ”Siz iman etmedikçe cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş olmazsınız. Size bir şey göstereyim mi ki, onu yaptığınız zaman birbirinizi sevmiş olursunuz: Aranızda selamı yayınız.”
- Bir topluluğun yanına girilirken konuşulmadan önce „es-selamu aleykum“ diye selam verilir.
- İçinde insan olmayan bir yere girildiğinde „esselamu aleyna ve ala ibadillahissalihin“ denir.
- Karşılaşıldığında selam verildiği gibi, ayrılırken de selam verilebilir. Zira Resulü Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem):“Sizden biriniz, meclise geldiği zaman selam verdiği gibi, ayrılırken de selam versin.“ buyurmaktadır.
- Karşılasan iki kişiden küçük olan büyüğe, az olan topluluk çok olan topluluğa, biniti üzerinde olanlar yayalara, yürüyenler oturanlara, arkadan gelenler önden gidenlere selam verirler.
- Bir topluluğa verilen selama: „Ve aleykümüsselam“ diye içlerinden birisi karşılık verirse, diğerlerinden selam alma görevi düşer, ama hiçbiri karşılık vermezse, hepsi sorumlu olur.
- Selam vermekte „merhaba“ lafzı da kullanılmıştır. Resulü Ekrem (sav) misafirlerine „merhaba“ demiştir. „Rahabe“ fiilinden gelen bu söz „Genişlik ve rahatlığa kavuştun, huzur içinde oturabilirsin“ manasındadır.
- Selama hemen cevap vermeli, mümkün olduğunca cevabımızı selam verene duyurmalıdır.
- Selam veren kişinin selamı duymamazlıktan gelinmemelidir.
Konuya ilişkin Kahoot’a buradan ulaşabilirsiniz ;
